Adwokacki blog

ZACHOWEK – ZAGADNIENIA OGÓLNE

Instytucja zachowku służy ochronie interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy (zstępnych, małżonka, rodziców). Zachowek zapewnienia im, niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenie pieniężne odpowiadające określonemu ułamkowi wartości ich udziału w spadku, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Zatem zgodnie z art. 991 § 1 k.c. mają oni prawo do połowy wartości swojego udziału w spadku, a jeżeli są trwale niezdolni do pracy lub małoletni do 2/3 wartości.

Czy rodzice spadkodawcy zawsze mogą ubiegać się o zachowek? Otóż zgodnie z art. 931 § 1 k.c. w zw. z art. 932§ 1 mają oni prawo do otrzymania zachowku, jeśli spadkodawca był bezdzietny. W tej sytuacji są oni uprawnieni do zachowku jeśli dziedziczyliby z ustawy wraz z małżonkiem spadkodawcy lub w przypadku braku małżonka – samodzielnie. Jeśli spadkodawca w testamencie powołał do dziedziczenia osoby, które nie dziedziczyłyby ustawowo to uprawnionymi do zachowku są jedynie dzieci spadkodawcy.

Istotną kwestią, jest to że nie każdy, kto dziedziczyłby z mocy ustawy może żądać zachowku, bowiem nie są do tego uprawnione osoby, które zostały uznane za niegodne dziedziczenia, wydziedziczone przez spadkodawcę, zrzekły się dziedziczenia, odrzuciły spadek, a także małżonek wyłączony od dziedziczenia w trybie art. 940 k.c.

Obliczenie zachowku następuje na podstawie wartości spadku ustalonej według cen z daty orzekania o roszczeniu z tego tytułu. Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Roszczenie o zapłatę zachowku przedawnia się z upływem 5 lat od dnia:

ogłoszenia testamentu – w przypadku, w którym obowiązek zapłaty zachowku jest związany z dziedziczeniem testamentowym;

otwarcia spadku – w przypadku, w którym obowiązek zapłaty zachowku jest związany z dziedziczeniem ustawowym.

Upływ powyższych terminów skutkuje możliwością zobowiązanego do uchylenia się od spełnienia świadczenia w drodze podniesienia zarzutu przedawnienia w toku postępowania sądowego. Co ważne termin 5-letni musi upłynąć przed wszczęciem postępowania w tej sprawie.

Powyższa informacja nie stanowi porady prawnej ani innego rodzaju opinii. Każda sprawa wymaga indywidualnej oceny adwokata.